Ze arriveren met ongeveer dezelfde regelmaat als superheldenfilms: stukken over hoe de huidige blockbuster het einde van creativiteit betekent; een culturele zelfmoord voorstelt; een persoonlijkheidsloze capitulatie is aan de grootst gemene deler.

Het laatste exemplaar, geschreven door Chuck Bowen voor the Guardian, was typisch. De arme man lijkt eenzaam: in de aanhef wordt hij beschreven als “a critic, who usually watches arthouse films alone” en hij klaagt in het stuk dat hij thuiswerkt, “feeling detached from society”. Daarom zocht hij aansluiting met de massa door te kijken naar Captain America: Civil War. “I sought a teensy bit of magic, perhaps fetishizing the idea of the ‘common person’ in that offensive pseudo-intellectual way for which people resent critics for indulging.”

Dat vond hij niet – wie had dat gedacht, dat een film over mensen met superkrachten niet veel te vertellen zou hebben over de gewone mens? Wat Chuck graag had gezien is echter ook niet bepaald veelbelovend. Hij oppert op een gegeven moment dat de film beter was geweest als Captain America en Iron Man hadden gevochten om de affectie van Black Widow – goh, dát is een origineel uitgangspunt.

Nu heeft Chuck ergens wel een punt. Visueel heeft Civil War niet bijster veel te bieden. Ik ben het niet helemaal met hem eens dat de dialoog puur functioneel is, maar wel als je de film als op zichzelf staande entiteit ziet: om te weten waarom het significant is dat Captain America “I can do this all day” zegt, bijvoorbeeld, moet je je herinneren dat hij dat in de eerste film ook al eens zei, en in welke omstandigheden.

De bron van irritatie lijkt in veel gevallen met dit laatste te maken te hebben. Het voelt soms als verplichting om alle films te zien, om het maar bij te kunnen houden. Zelf vind ik dat een uitgebreid universum à la Marvel verhaaltechnisch een boel interessante mogelijkheden geeft. Omdat we de personages geleidelijk als het ware hebben leren “kennen” kunnen relaties en motivaties heel efficiënt geschetst worden, en krijgen oppervlakkige conflicten juist psychologische diepte. Maar er valt niet te ontkennen dat de motivatie erachter hoofdzakelijk cynisch is.

Andere studio’s zijn niet minder cynisch: ze zouden maar wat graag het trucje van Marvel na willen doen. Toch blijkt juist uit hun falen dat wat Marvel doet niet zo makkelijk is als het eruit ziet. Batman v Superman liet zien dat het tijd kost een universum op te bouwen: gewoon trailers voor andere films in je blockbuster stoppen werkt niet. Ik sla X-Men: Apocalypse denk ik over – en dat kan, want de continuïteit in die films is toch onsamenhangend tot en met. En laten we het over Fantastic Four maar niet hebben.

Waar ik me vooral aan stoor is eigenlijk het voortdurend tegen elkaar uitspelen van deze blockbusters en de films die schrijvers als Bowen wél de moeite waard vinden. Ik ben tenslotte ook (af en toe) een recensent die in haar uppie arthouse-films kijkt – vanmiddag was ik nog helemaal alleen naar de experimentele documentaire Heart of a Dog. Een blik op de selectie in Cannes dit jaar en je weet dat er nog zat interessante, uitdagende, experimentele films worden gemaakt – een film over de ‘common person’ ging er zelfs vandoor met de Gouden Palm.

Het mooie aan film is voor mij dat het zoveel verschillende dingen kan. Gisteravond hing ik met mijn vriend en de katten op de bank met Ant-Man (via Netflix) op de achtergrond: geen goede film, maar wel een heel vermakelijke, met een heel menselijke, warme bijrol van Michael Peña; perfect voor zo’n luie zaterdagavond. Heart of a Dog had ik ook wat bedenkingen bij, maar dat is een film om bij weg te mijmeren, die allerlei gedachtes en gevoelens oproept. Andere films zijn spannend, of hartverscheurend, of hilarisch, of visueel verbluffend. Ik wil geen wereld met alleen maar blockbusters. Maar een wereld met alleen maar arthouse-films zou wat mij betreft ook een saaiere, armere wereld zijn.