Panpopticon

Popcultuur vanuit alle hoeken

Wat we elkaar schuldig zijn

1 reactie

Het is makkelijk om aan de huidige situatie te denken in termen van isolatie. We zien elkaar minder. Drukke plekken zijn opeens eng. Toen ik het meest recente seizoen van Queer Eye keek viel me vooral op hoe vaak en veel en zorgeloos er geknuffeld werd.

De andere kant van de medaille is dat duidelijker dan ooit is dat we in een samenleving leven en hecht aan elkaar verbonden zijn. Een buurvrouw, die het niet zo eens is met de Coronamaatregelen, zei een paar maanden geleden ‘ik kan er gewoon niet zo goed tegen als mensen voor me gaan bepalen wat goed voor me is’. Maar de keuze om wel of niet risico te lopen op een besmetting is niet een keuze die je alleen voor jezelf kan maken – het heeft onvermijdelijk ook gevolgen voor de mensen om je heen. En voor de mensen om hen heen, en zo verder.

Vandaar ook dat het mondmasker zo’n sterk symbool – en zo’n punt van discussie – geworden is, ongeacht hoe effectief het nu eigenlijk is. Het is namelijk wel duidelijk dat het weinig bescherming biedt aan de persoon die het draagt. Een mondmasker dragen is uitstralen dat je bereid bent stappen te zetten om de mensen om je heen te beschermen. Daarom roepen maskerdragers soms agressie op, door mensen die het ervaren als kritiek op hun gebrek aan altruïsme.

De westerse maatschappij – en de westerse media – worden vaak bekritiseerd om hun nadruk op individualisme. Niet onterecht: als je kijkt naar reclame, bijvoorbeeld, is er veel gericht op individuele ‘groei’. Iedereen wordt geacht om voortdurend bezig te zijn om de mooiste, dunste, meest modieuze, meest succesvolle, meest gebalanceerde versie van zichzelf te worden. Zelfs het van oorsprong feministische concept van ‘self-care’ werd vervormd tot de zoveelste versie van zelfverbetering. Queer Eye, onder andere, doet daar vrolijk aan mee.

Misschien was het daarom dat ik dit lange artikel van Emily VanDerWerff maanden open heb gehad in een tabje op mijn telefoon. Dat artikel, geschreven pre-Corona, ging er namelijk over dat er tegelijkertijd heel veel popcultuur ging over het zoeken naar gemeenschap. Naar een groep om bij te horen. Met zowel positieve als negatieve gevolgen.

Toen ik dat artikel las moest ik onmiddellijk denken aan The Good Place, misschien ook omdat die serie toen bijna afgelopen was. Het is een komedieserie over ethiek, waarvan de boodschap al heel vroeg duidelijk was: je kan het in dit leven (en zelfs in een potentieel hiernamaals) niet alleen. Het boek van filosoof T. M. Scanlon dat als leidraad (en requisiet) diende heet niet voor niets ‘What We Owe to Each Other’.

Spoiler: in de serie bleek dat we in de huidige wereld zo nauw verbonden zijn met zoveel mensen, dat een echt ethisch level al eeuwen niemand is gelukt. Er zijn teveel gevolgen die we niet zien, op de mensen die onze kleren maken onder erbarmelijke omstandigheden in een ver land, op de aarde, op de duizenden mensen die op de een of andere manier beïnvloed worden door onze acties.

Ook in de vreemde serie Lodge 49 zijn de hoofdpersonen op zoek naar antwoorden. Hoofdpersoon Dud, diep in de schulden en duidelijk stuurloos, denkt de oplossing op al zijn problemen te hebben gevonden als hij een mysterieuze Loge vindt (en zichzelf nog dieper in de schulden steekt om lid te worden). Hij heeft niet door dat de anderen leden al net zo hopeloos zijn als hij. Er zijn ook allerlei andere plotelementen, en potentieel bovennatuurlijk elementen – na zes afleveringen had ik nog steeds geen idee waar de serie over ging, of wilde zeggen.

Tegen het einde van het seizoen begon ik het door te krijgen. Het gaat niet om of die loge nou wel of geen mysterie heeft of doel. De loge heeft waarde omdat mensen er waarde aan geven, omdat het een groep hopeloze mensen, die het allemaal niet weten maar uiteindelijk het beste met elkaar voor hebben, bindt.

Daarom voelde Bill and Ted Face the Music, een sequel gemaakt bijna dertig jaar na de vorige film, toch als een perfecte film voor dit moment. Het is, net als de vorige twee films, een rommelig geheel vol flauwe grappen, over twee oerdomme jongens. Maar de sentimentele boodschap – dat de aarde gered kan worden als iedereen met z’n allen gewoon lekker muziek maakt – was precies waar ik behoefte aan had.

Corona heeft overduidelijk gemaakt dat we in een samenleving wonen – en dat we die samenleving nodig hebben. De vragen die deze series en film verkennen zijn daarom alleen nog maar relevanter geworden.

One thought on “Wat we elkaar schuldig zijn

Geef een reactie

Vul je gegevens in of klik op een icoon om in te loggen.

WordPress.com logo

Je reageert onder je WordPress.com account. Log uit /  Bijwerken )

Facebook foto

Je reageert onder je Facebook account. Log uit /  Bijwerken )

Verbinden met %s