Popcultuur bekijken in het licht van maatschappij en politiek – zoals trouwe lezers weten ben ik daar meestal wel van. Maar nu er haast niet te ontkomen valt aan de blaaskaak in het Witte Huis begin ik me af te vragen of je niet ook te ver kan gaan.

De serie The Young Pope ging 3 september in première – ruim twee maanden voor de Amerikaanse verkiezingen. Toch is het nu haast onmogelijk de serie te kijken zonder te denken aan Trump. The Young Pope gaat namelijk over een onconventionele figuur – een jonge Amerikaan, genaamd Lenny – die tegen alle verwachtingen in terecht komt op een machtige, bijzonder zichtbare plek. De mensen die hem naar die plek manoeuvreerden hoopten dat hij makkelijk te manipuleren zou zijn, maar hij blijkt lak te hebben aan de geschreven en ongeschreven regels en gewoon zijn eigen wil door te drukken.

Er zijn natuurlijk zat verschillen: zo is Lenny (sorry: Pius de dertiende) een intelligente, charismatische, knappe man. Ik denk ook niet dat Paolo Sorrentino Trump in gedachten had bij het schrijven of filmen. Het is dus waarschijnlijk grotendeels toeval, dat de serie zo actueel blijkt te zijn – al kan het natuurlijk ook dat er “iets” heerst waardoor we opeens geïnteresseerd zijn om hoe het is om onvoorbereid een machtspositie te bekleden (zie ook: The Queen).

Het is ook verleidelijk om parallellen de trekken tussen de nieuwe film Jackie, die zich afspeelt net na de moord op John F. Kennedy, en het heden. Als je Jackie in haar avondkledij ziet dwalen door de vertrekken van het Witte Huis is het moeilijk om niet te denken aan de huidige bewoner (de huidige First Lady is er voorlopig nog niet te vinden). Verder zie je in Jackie hoe de president, grotendeels door de invloed van zijn first lady, behalve een politicus een mediafiguur werd. Nu een mediafiguur president is geworden weten we dat daar ook nadelen aan kleven.

Toch moet je oppassen dat je niet te makkelijke vergelijkingen maakt tussen popcultuur en politiek. Zo schreef op Cine een recensent: “een groter contrast met het huidige Amerika is ondenkbaar”, waarbij wordt geclaimd dat het volk toen nog als één blok achter haar leider kon staan – hetgeen toch van een zeker gebrek aan historisch besef getuigt. De strijd van JFK voor burgerrechten werd door velen tegengegaan, terwijl anderen hem daarin juist te voorzichtig vonden. Een paar maanden voor de gebeurtenissen uit Jackie was de Mars op Washington! De moord op Kennedy bracht wellicht gedeeld afgrijzen, maar om het Amerikaanse volk uit die tijd te zien als “één blok” zegt meer over de vervlakking van de geschiedenis dan over het nu.

Ook een nadeel: ik wíl helemaal niet de hele tijd aan de hatelijke narcist denken. Gelukkig lukt het mij nog aardig: een recensent van de LA Review of Books moest zelfs aan hem denken bij het kijken van zombie-komedie Santa Clarita Diet (“where are all the young, single Hitlers?”), terwijl ik het daar had weten te vermijden. Ik vind zijn analyse zeker boeiend – boeiender dan de serie zelf. Maar zijn titel “Everything is about Trump now” hoeft denk ik niet waar te zijn.

Uiteindelijk zijn er twee dingen belangrijk. Helpt het perspectief van het heden om een stuk popcultuur meer betekenis te geven? En helpt een stuk popcultuur ons om het heden beter te begrijpen?

Als het antwoord op ten minste een van die vragen ja is heeft het wellicht zin om een politieke analyse ergens op los te laten. In andere gevallen pleit ik ervoor om dat niet te doen. Anders houden we geen escapisme meer over – en juist in deze tijd is het af en toe fijn om aan de werkelijkheid te ontvluchten.