“Poëtisch” wordt vaak gebruikt voor enigszins wazige films. Veel natuurshots, misschien wat filosofische overpeinzingen in voice-over. Paterson is poëtisch op een heel andere manier.

Hoe je Paterson beschrijft zegt al veel over hoe je de film ziet. Zeg je “Paterson gaat over een dichter die overdag buschauffeur is”, “Paterson gaat over een buschauffeur die ook gedichten schrijft” of misschien “Paterson gaat over een man en een stad met dezelfde naam”?

Ik zou zelf denk ik beginnen met: Paterson is een film over een week. Over routine. En juist daardoor wordt het vanzelf poëtisch. We zien in de film precies één week uit het leven van hoofdpersoon Paterson: van maandagochtend tot maandagochtend. Elke weekdag wordt hij uit zichzelf wakker naast Laura, zijn vriendin. Hij ontbijt, loopt naar het busdepot, rijdt de stad rond. Hij luncht aan het water en schrijft gedichten in zijn notitieblok. ’s Avonds loopt hij met zijn hond Marvin (stiekem de ster van de film) naar het café, waar hij één biertje drinkt.

Het is een voorspelbaar leven. In het weekend gebeurt er iets meer, maar de film is niet zo geïnteresseerd in drama. Het gaat juist om de kleine variaties op routine waaruit een leven bestaat. Paterson zelf is iemand die de wereld om zich heen observeert. Op maandag inspireert een luciferdoosje een liefdesgedicht. De rest van de week is er geen één-op-één overeenkomst tussen waar Paterson naar kijkt en luistert en zijn gedichten, maar je weet dan hoe zorgvuldig hij de wereld in zich opneemt en daardoor ga je als kijker ook extra opletten.

Regisseur Jim Jarmusch helpt je daarbij door de film rustig te regisseren, waarbij van alles wordt getoond zonder dat er direct nadruk op ligt. In de herhaling gaan kleine details opvallen: hoe voorzichtig Paterson de voordeur dichtdoet, bijvoorbeeld, om Laura niet wakker te maken. Dat hij zijn kleren ’s avonds al klaar legt.

Door de herhaling ga je ook juist op de kleine variaties letten. Wie Paterson ontmoet; welke verhalen hij afluistert in de bus; het drama dat zich geleidelijk afspeelt onder de clientèle van het café. Doordat de film zo inzoomt op het alledaagse krijgen prozaïsche details vanzelf de potentie om poëzie te worden.

Die variatie komt ook grotendeels door Laura. In tegenstelling tot Paterson, die de rust zelve is, heeft zij elke dag wel weer een nieuw plan en nieuwe ideeën. Zij is ook creatief maar op een meer impulsieve, chaotische manier. Sommige recensenten zagen hier seksisme: de oppervlakkige huisvrouw als muze voor de ware artiest. De kunst die we haar zien produceren – decoraties in huis, kleding, cupcakes, country-muziek – heeft een stuk minder aanzien dan dichtkunst. Maar Laura alleen maar zien als bron van inspiratie voor Paterson lijkt me eigenlijk ook wel iets seksistisch hebben, alsof haar eigen creativiteit iets schattigs is dat er uiteindelijk niet toe doet.

Het kan zijn dat ik hier teveel projecteer: mijn partner is geen dichter, maar de relatie tussen Paterson en Laura deed me in sommige opzichten aan onze relatie denken. Een relatie waarin als ik eens een halfuurtje stil ben mijn partner vraagt wat er mis is, en waarbij ik regelmatig me vol enthousiasme stort op een nieuwe hobby.

Door Paterson heb ik in ieder geval weer de intentie om wat rustiger aan te doen. Om wat meer aandacht te hebben voor de eenvoudige dingen om me heen. Ik ga niet dichten – mijn poëziefase kan beter blijven waar hij is, in een ver en hopelijk begraven verleden. Ik ga alleen proberen om zo zorgvuldig om me heen te kijken als Paterson dat doet, en om de poëzie te zien in de dagelijkse routine.