Als iets formulaïsch wordt genoemd is dat meestal niet bedoeld als compliment. Popcultuur die braaf een beproefde formule volgt zal over het algemeen niet de boeken ingaan als bijzonder memorabel: het is beperkt doorat het per definitie z’n grenzen niet kan overstijgen. Toch is het juist soms ook wel lekker om je binnen de perken te amuseren. Ja, inderdaad: ik heb Doctor Strange gezien.

Voor wie wel eens eerder een Marvelfilm heeft gezien bevat de film weinig verrassingen: hoofdpersoon is een arrogante, briljante, heteroseksuele witte man, die toegang krijgt tot nieuwe krachten en deze al snel zo goed beheerst dat hij als enige de aarde (die in Marvelfilms al wel een dozijn keer op de rand van vernietiging heeft gebalanceerd) kan redden. Hij wordt ondersteund door een aantal niet-witte mannen en één of meer witte vrouwen – prominente vrouwen van kleur zijn in het filmuniversum van Marvel opvallend in hun afwezigheid. Er is tussendoor tijd voor luchtigheid. Aan het eind is de hoofdpersoon, ondanks een lesje nederigheid, eigenlijk nog steeds best arrogant – maar nu is hij bereid zijn krachten in te zetten voor anderen.

Nu klink ik wel erg negatief. Misschien is het omdat ik het soms frustrerend vind dat de formule zo goed werkt. Marvel is slim genoeg om net genoeg in de films te stoppen om ze een enigszins ander accent te geven, nét iets dat je nog niet eerder gezien hebt: in Doctor Strange is dat de magie die een aanleiding geeft voor veel psychedelische beelden vol fractals. Qua actie is het soms nog wel wat veel standaardvechten met magische wapens, maar de manier waarop de grote slechterik uiteindelijk wordt verslagen (spoiler) was leuk gevonden.

Het geheime ingrediënt bij Marvel is de humor. In de film zit een uitwisseling tussen de door Mads Mikkelsen gespeelde slechterik en Strange die zo in een film van de Marx Brothers geplakt had kunnen worden. Er is een glansrol weggelegd voor een nogal eigenzinnige “reliek” en het in de strips nogal twijfelachtige personage Wong – de Aziatische “manservant” van Strange – is op succesvolle wijze omgevormd tot bron van humor. Daardoor loop je vrolijk de bioscoop uit en bedenk je pas later dat onder het vermaak slechts een wel heel plat verhaaltje zat.

Natuurlijk ben ik onderdeel van het probleem: bij elke release weer draag ik bij aan de winst van deze films. Waarom zou Marvel durf tonen en gaan experimenteren als de vertrouwde formule, competent uitgevoerd, nog steeds op voorspelbare wijze geld in het laadje brengt? Het heeft ook wel iets comfortabels. Je weet precies wat je kan verwachten – en je hoeft niet bang te zijn dat je aan het denken wordt gezet.

Over een tijd – met Black Panther (in 2018) en Captain Marvel (2019) – zullen we erachter komen of het inzetten van een net iets andere hoofdpersoon op het grote scherm even verfrissend is als het op Netflix was. In de tussentijd zou ik al blij zijn als er personages worden opgevoerd van wie arrogantie niet het cruciale gebrek is, of waarbij het een échte handicap vormt. Waarom niet eens een onzekere superheld? Of een held die moet accepteren dat hij eens een keer niet het slimste/beste jongetje van de klas is en dat hij de wereld in een ondersteunende rol beter kan helpen? De formule mag van mij best blijven. Maar het kan wellicht geen kwaad om hem her en der ietsjes op te rekken.