De laatste tijd kijk ik Gilmore Girls, lees ik Harry Potter en speel ik Pokemon. Nee, ik ben niet teruggereisd naar mijn tienertijd. De nostalgische golf is alleen bij mijn generatie aangeland.
Er wordt veel geklaagd over het vermeende gebrek aan originaliteit van de entertainment-industrie. Of ze nu lenen van de jaren zestig (Star Trek Beyond), de jaren zeventig (Creed), de jaren tachtig (Ghostbusters, Teenage Mutant Ninja Turtles, Stranger Things), de jaren negentig (Jurassic Park, Independence Day, The X-files) of zelfs van het eerste decennium van deze eeuw (hebben we daar al een naam voor?), heel veel van wat er uitkomt vindt zijn oorsprong in het niet al te verre verleden. Om precies te zijn: in de kinder- of tienertijd van een deel van het publiek.
Hopelijk ontwikkelt je smaak zich na je tienertijd nog verder. Toch laat de popcultuur die je verslindt als kind en tiener vaak diepe sporen na. Later terugreizen naar de werelden die je vroeger fascineerden is risicovol (het valt door volwassen ogen vaak wel eens tegen) maar is ook een manier om terug te reizen naar wie je zelf vroeger was. Het geeft je de kans om een gevoel terug te winnen dat je vroeger had – op de bank, in de bioscoop, of ’s avonds stiekem lezend als je eigenlijk al zou moeten slapen.
Daarom is nostalgie zo’n succesvolle manier om mensen te verleiden. Daarom is het ook dat ik het heel moeilijk vind om de “nieuwe” Harry Potter – de gepubliceerde tekst van Harry Potter and the Cursed Child, het toneelstuk over de oudere Harry Potter dat nu in London opgevoerd wordt – objectief te beoordelen. Met mijn kritische oog zie ik heus wel dat het plot van de gaten aan elkaar hangt, dat sommige personages zich atypisch gedragen en dat de dialogen af en toe geforceerd hip klinken. Zelfs mijn fan-hart heeft bezwaren: nieuw personage Rose, de dochter van Ron en Hermione, is weinig meer dan een bijfiguur, en als je de romantiek tussen twee jongens zó aanzet mag je wel gewoon écht voor slash gaan.
Het stuk is haast belachelijk verknocht aan de bestaande boeken, waardoor het op geen enkele wijze op zichzelf kan staan. Het is een doorzichtige poging om de nostalgie van mijn generatie te gebruiken voor flinke winst. En… het werkt. Ondanks alle bezwaren hierboven vond ik het heerlijk om twee uurtjes weer op Hogwarts te zijn. Het voelde als een weerzien met oude vrienden – wat volwassener en vermoeider dan ze waren, maarja, dat ben ik ook. Het kritische stemmetje in mijn hoofd deed af en toe een poging om gehoord te worden, maar legde het finaal af tegen mijn nostalgische plezier.
Bij Pokémon speelt iets soortgelijks. Het is een aardig spelletje, niet veel meer dan dat. Het is hoogstens leuk omdat het je aanmoedigt om naar buiten te gaan. Maar ik betwijfel of ik het zonder de nostalgiefactor zou spelen. Ik was niet eens zo’n fanatieke Pokémonner: ik heb een van de Gameboy-spellen gespeeld en keek wel eens met mijn oppaskindjes naar de serie. Maar als ik in de app een grijs silhouet zie verschijnen springt er vaak, vanuit diep in mijn hersenpan, opeens een onzinwoord – Jigglypuff! Slowpoke! Squirtle! – naar boven.
Bij Gilmore Girls is er nog geen nieuw materiaal. Eind november pas komt er een verkort nieuw seizoen. Als voorbereiding ben ik de oude serie – slim genoeg door Netflix in z’n geheel online gezet – weer ingedoken. Gilmore Girls gaat over een moeder en dochter, Lorelai en Rory Gilmore. Toen ik de serie de eerste keer keek was ik net zo oud als Rory. Tijdens het herkijken besefte ik opeens met schrik dat ik nu bijna net zo oud ben als Lorelai.
Een vriendin van me – waarschijnlijk niet geheel toevallig een vriendin van me die een kind heeft – vertelde dat ze nu ook meer met Lorelai meeleeft. Dat heb ik niet: de nerderige, overal een boek mee naartoe nemende Rory is nog steeds met wie ik me identificeer. Toch kijk ik nu wat anders na de serie. Ik heb meer begrip voor oma Emily, bijvoorbeeld. Ik was ook vergeten hoe grappig deze oudere Gilmore kon zijn. Verder vond ik de serie toen nogal progressief – er blijkt keer op keer dat een alleenstaande tienermoeder ook een prima moeder kan zijn – maar stoor ik me nu soms aan de onverwacht regressieve aspecten.
Als Lorelai en Rory Gilmore in november terugkomen zijn zij ook ouder geworden. Er zijn tekenen dat bij deze voortzetting, net als bij The Cursed Child, er iets te wanhopig wordt vastgehouden aan het verleden: alle vriendjes die Rory had tijdens de serie komen bijvoorbeeld terug, terwijl er toch heus veel mensen zijn die eindigen met iemand die ze ná hun 23e hebben ontmoet. De serie was in de laatste seizoenen al niet meer wat het eerder was, en de kans is klein dat de vier nieuwe afleveringen écht kwalitatief hoogstaand zullen zijn.
Het kan me niet zoveel schelen. Ik weet dat ik op 25 november voor de televisie zal zitten, samen met de meiden met wie ik vroeger zo vaak op dinsdagavond voor Net5 zat, en dat op dat moment de nostalgie het hoogstwaarschijnlijk zal winnen van mijn kritisch vermogen.