Op het moment van schrijven zijn volgens RottenTomatoes slechts 30% van de 200+ recensies van Batman v Superman: Dawn of Justice positief. Door de verontwaardiging in sommige negatieve recensies werd ik toch nieuwsgierig genoeg om te gaan kijken. Helaas bleek BvS is niet eens vermakelijk slecht. Incoherent en luidruchtig, dat wel. De strijd tussen recensenten en sommige kijkers rond de film is veel boeiender.

Er is zelfs een heuse samenzweringstheorie: Marvel/Disney zou recensenten hebben betaald om de film van de concurrent af te kraken. Bewijs voor de theorie? Niets, behalve de negatieve recensies en de in vergelijking positievere recensie voor Marvel’s laatste grote film, Avengers: Age of Ultron (75% positieve recensies volgens RT). Zelfs mensen die wel doorhebben dat die theorie belachelijk is ergeren zich aan de negatieve houding van de recensenten.

Er ontstond een hele discussie op facebook over de recensie die Michael Minneboo voor Schokkend Nieuws schreef. Nou ja: over zijn woorden ging het eigenlijk niet echt. De controverse betrof vooral de score die hij toekende aan vleermuisman v superdude: 1 eenzame schedel. “1 Ster.. echt serieus.. The Room geef je 1 ster. Dirty Grandpa geef je 1 ster. enz enz. Deze film op die hoogte zetten is een statement of lekker meelullen”.

Ik had Batman v Superman 2 schedels/sterren gegeven, denk ik. Maar waarom, eigenlijk? Omdat er een paar leuke elementen zijn, zoals Jeremy Irons als Alfred, de outfits en het glimlachje van Diana Prince/Wonder Woman, en af en toe een shot met een mooie comic-achtige compositie? Met zoveel geld en talent mag je er eigenlijk wel vanuit gaan dat dat soort elementen vakkundig zijn uitgevoerd, en valt het des te meer op als andere aspecten – zeg, het script en de montage – ver beneden de maat zijn. Eigenlijk is het juist logischer om extra kritisch te zijn: een film beoordeel je niet alleen op zijn relatieve kwaliteit, maar ook op of het zijn eigen doelen lijkt te bereiken.

Voor een voorbeeld moet ik een paar passen op spoilergebied zetten, dus wie a) Batman v Superman nog steeds wil zien en b) geheel verrast wil worden, stopt nu met lezen. De openingsscène van BvS is een hervertelling van de origin story van Batman. We zien kleine Bruce op de begrafenis van zijn ouders. Hij rent weg. Tussendoor zien we – in slow motion, want Zack Snyder – de moord op zijn ouders, inclusief de traditionele vallende parels. Bruce valt in een grot, en wordt hieruit getild door een zwerm vleermuizen.

De uiterst gestileerde opening is een bewuste keuze, waarschijnlijk deels geïnspireerd door de elegante manier waarop Grant Morrison in All-Star Superman de origine van de laatste Kryptoniaan in een paar beelden schetste:

Snyder gebruikt nog minder woorden. “Bruce!” wordt er geroepen als Bruce wegrent, een vrij overbodige manier om ons te vertellen wie deze jongen is. En een andere naam springt eruit: het laatste woord van de vader van Bruce is de naam van zijn vrouw/de moeder van Bruce: “Martha…” Later wordt haar naam nog meermalen benadrukt, onder andere door een shot van haar graf – de naam van de vader van Bruce, Thomas, wordt niet of veel minder nadrukkelijk getoond.

Als getrainde filmkijker – en dat zijn recensenten als het goed is – vallen dat soort keuzes op. Niet dat in deze film dergelijke hints altijd ergens toe leiden: de film zit vol losse flodders, onder andere een ultrakorte scène met Perry White die op een bizarre plek ingevoegd is en een aantal droomsequenties die vooral een excuus lijken om de meer bizarre comic-aspecten een plekje te geven. De nadruk op “Martha!” leidt wel ergens toe… en dan laat Snyder ons, voor het geval we het gemist hadden, al die slowmotionshots nóg een keertje zien.

Het is een irritante, betuttelende keuze, en het valt des te meer op omdat Snyder op andere momenten juist zo min mogelijk doet voor begrijpelijkheid. Scènes volgen elkaar in schijnbaar willekeurige volgorde op, op een gegeven moment komt The Flash uit de toekomst Batman een bericht geven waar hij vervolgens he-le-maal niets mee doet, de motivaties van vooral Superman – die uit het niets opeens de eerste openlijke vijandigheden begint – blijven vaag…

Het verschil tussen de respons van recensenten en (delen van) het publiek kan misschien daardoor worden verklaard: het hangt er vanaf wat je belangrijk vind. Als dat gelikte plaatjes, bombastische actiescènes en allerlei comics-referenties gaat, dan heeft Batman v Superman op zich voldoende te bieden. De losstaande scènes zijn goed gefilmd, en al blijft het charisma van Cavill mysterieus afwezig, de andere acteurs doen competent hun werk – Affleck, getraind tot koelkastmodel en met grijs aan de slapen, is onverwacht effectief als Bruce.

Als je echter kijkt naar hoe de scènes samenhangen gaat het mis. Als je een film wil die zijn grootse ambities ook waarmaakt, een film die een coherent verhaal vertelt en/of een film waarin je niet steeds afgeleid raakt door vreemde keuzes in montage en vertelling – tsja, dan is de kans groot dat je niet op een hoge score uitkomt. Daar is geen samenzwering voor nodig. Hoogstens kan je recensenten ervan beschuldigen dat ze wel heel veel plezier beleven aan het fileren. Maar ook dat was ze niet gelukt als Zack Snyder niet zo’n mals doelwit had gepresenteerd.