Tot nu toe heb ik dit jaar alleen nog maar romans gelezen van vrouwen. Het begon per ongeluk. Maar toen ik het patroon ontwaarde besloot ik eens te kijken hoe lang ik het vol kon houden.

Omgekeerd seksisme! Tsja. Ik lees nog steeds wel korte verhalen, non-fictie en strips geschreven door mannen. Ik lees geen boek niet omdat het door een man geschreven is: er zijn op elk moment gewoon zoveel boeken die ik graag wil lezen dat het heel makkelijk is om steeds weer een boek van een vrouw te kiezen. Dit jaar – al wel negen romans lang – heb ik dat maar eens geprobeerd.

Boeken hebben een aparte plek als het gaat om genderbalans. Het is niet zoals bij films, waarbij heel weinig vrouwen überhaupt de mogelijkheid en het geld krijgen om films te regisseren: als je puur willekeurig kiest welke films je kijkt kom je op zo’n 10-15% films van vrouwen uit. Aangezien vrouwen vaak kleinere budgetten en minder publiciteit tot hun beschikking hebben is de kans zelfs groot dat je ver daaronder eindigt.

Het is ook niet zoals bij muziek, waar vrouwen qua populariteit het prima doen maar tegelijkertijd vaak pas succes krijgen als ze zich op heel geseksualiseerde manier presenteren, en waar hun rol in het schrijven van hun eigen muziek vaak in twijfel wordt getrokken.

Het is verbazingwekkend lastig om statistieken te vinden over welk percentage van alle gepubliceerde (roman)schrijvers vrouw is. Ik heb zelf het idee dat bij publicatie de verhoudingen redelijk egaal zijn. Lezers zijn zelfs vaker vrouw dan man. Maar door het jaarlijks tellen van Vida in Amerika en sinds kort het wekelijkse tellen van de Lezeres des Vaderlands in Nederland weten we dat er voor de boeken van vrouwen veel minder aandacht is in boekenbijlages. Ook bij literaire prijzen lijken mannen een streepje voor te hebben.

Er is de laatste tijd veel debat over het wel of niet behouden van de literatuurlijst op school. Wat opvalt is dat in de discussies, in stukken zowel voor als tegen, er als voorbeelden van “serieuze” boeken vrijwel alleen boeken van mannelijke auteurs worden genoemd (Hella Haasse staat er hoogstens tussen). Dat terwijl bij de voorbeelden van wat er niet op de lijst staat (en er niet zou horen) vaak ook vrouwelijke auteurs langskomen: Heleen van Rooyen, Saskia Noort. “Literatuur gaat over inzicht en openbaring en als vader zou ik erg bezorgd zijn als mijn kinderen ‘Fifty Shades of Grey’ openbarend zouden vinden”, schrijft Erik Raschke. Sylvia Witteman herinnert zich dat de boeketromannetjes die ze zo graag las (en treffend samenvat) door een lerares werden weggezet als “lectuur” – met de implicatie dat dit duidelijk ondergeschikt was aan literatuur.

Het lukt mij ook niet om dat verschil tussen literatuur en lectuur geheel te verwaarlozen – bij mijn leesdoel voor het jaar tel ik niet voor niets de romance novels die ik af en toe tussendoor opsnuif niet mee. Maar steeds is er die associatie: van mannen met serieuze, belangwekkende literatuur, en van vrouwen met luchtige lectuur. Dat terwijl er ook zat prachtige literaire werken zijn van vrouwelijke auteurs en volstrekte niemendalletjes van mannelijke. Genres waarin vooral vrouwen schrijven – romance en young adult – zijn ook de genres waar het meest op wordt neergekeken. Of dat nou toeval is?

Nog even een anekdote: een jaar of wat geleden toonde een vriend van me – een dichter en toneelschrijver – op facebook een stapel net gekochte boeken. Het waren er elf, als ik het me goed herinner. Alle boeken waren geschreven door mannen. Zeurfeministe die ik ben wees ik hem daar fijntjes op. Vervolgens mocht híj nota bene een stukje in de Volkskrant schrijven over hoe erg het is dat we niet meer vrouwen lezen (ja Luuk, dat steekt nog steeds een tikkie).

Nou: dat doe ik dan ook maar. Ik heb het nageteld: vorig jaar ging het tussen mannen en vrouwen ongeveer 50-50 op. Dit jaar ga ik eens kijken hoe lang het duurt tot er een boek van een man langskomt dat ik zó graag wil lezen dat ik mijn keten vrouwen onderbreek. Je kan het omgekeerd seksisme noemen. Ik zie het liever als een bescheiden daad van verzet. Een kleine individuele poging om de bedroevende statistieken omver te krijgen. Tot nu toe bevalt het prima.

 

---

 

De illustratie bij dit stuk is een detail van een schilderij van Edward Hopper