Computerspelletjes kunnen heel verslavend zijn. Dat komt omdat ze slim gebruik maken van bestaande psychologische mechanismes. Maar wat als je de trucs uit spelletjes toepast op het echte leven?

Een goed spel weet als de beste de beloningscentra in onze hersenen geïnteresseerd te houden. Daarom beginnen veel spellen vrij makkelijk, om je aan het begin te verleiden met snelle vooruitgang (bijvoorbeeld qua levels), en worden ze geleidelijk steeds lastiger, waardoor je elke keer net ietsjes meer moet doen om een beloning te krijgen.

Veel klassieke psychologische mechanismes zijn allang bekend: door slim gebruik van het belonen (de wortel) van gewenst gedrag en bestraffen (de stok) van ongewenst gedrag kan je mensen en dieren van alles laten doen. Zo heb ik er bijvoorbeeld voor gezorgd dat mijn kat Hobbes aan de krabpaal krabt en vervolgens in zijn doos springt voor een snoepjes. Ook is uit onderzoek gebleken dat een onvoorspelbare beloning, die je maar af en toe krijgt, vaak juist zorgt voor meer motivatie dan een vaste beloning.

Veel “freemium” spellen zoals Candy Crush Saga gebruiken kennis over psychologische processen om mensen zoveel mogelijk geld af te troggelen. Oeps, je mag niet meer verder … maar als je drie muntjes uitgeeft mag je nog vijf zetten doen! Ik ben er trots op dat ik Candy Crush altijd heb weerstaan: ik heb er geen cent aan uitgegeven. Maar dat vergde best wel wat moeite en mentale energie, en er zijn veel mensen (en kinderen) wel slachtoffer geworden van de manipulatieve technieken.

Gelukkig is er ook een positievere tegenhanger: spelletjes kunnen psychologische processen gebruiken om geld te verdienen, maar je kunt ook lessen uit spellen gebruiken om goede gewoontes aan te leren.

Dat kan je bijvoorbeeld doen dankzij Habitica: een website om van je leven een role playing game te maken. Je kan in drie categorieën doelen opgeven (algemene gewoontes, dagelijkse taken en to-do’s). Als je een goede gewoonte ten uitvoer brengt of je to-do’s afvinkt krijg je ervaring en goud. Als je dingen niet doet gaat je “gezondheid” omlaag. En er zit zelfs een stochastisch beloningssysteem ingebouwd: als je het goed doet krijg je op willekeurige momenten extraatjes.

Ik heb pas sinds drie weken een account, maar tot nu toe werkt het fantastisch, vooral voor kleinere dingen: ik vergeet niet meer elke dag een tandenstoker te gebruiken, ik neem op werk vrijwel altijd de trap in plaats van de lift, en de was wordt sneller gedaan. Zelfs op werk ben ik productiever! Ook aan wederzijdse verantwoording is gedacht: ik ben lid van een “party”, en om monsters te verslaan moet iedereen z’n best doen, want een ander kan beschadigd worden door jouw luiheid.

Het effect zal vast minder worden: computerspelletjes, zelfs heel verslavende, boeten meestal geleidelijk in aan aantrekkingskracht. Ook werkt het duidelijk minder goed met vervelende opdrachten: de to-do “tandarts!” wordt steeds roder. Maar Habitica toont dat we game mechanics prima kunnen aanwenden om het “echte” leven zowel leuker als productiever te maken.

Zo. En nu mag ik het hokje “column” gaan afvinken.