Ik weet niet waar ik moet beginnen. Dat zingen zowel Sufjan Stevens als Death Cab for Cutie op het eerste nummer van hun respectievelijke nieuwe albums. Maar dat beschrijft ook goed hoe ik me voel als ik over muziek wil schrijven.

Welke muziek ik goed vind, en welke niet – dat is makkelijk genoeg. Maar waarom? Neem Courtney Barnett, een Australische singer-songwriter waarvan kort geleden “Sometimes I Sit and Think, and Sometimes I Just Sit” uitkwam. Muzikaal vind ik het vrij eentonig. Echt goed zingen kan ze ook al niet.

Waarom pakt de muziek van Barnett me dan toch? Het zit hem eigenlijk al in de titel van het album, of van nummers zoals Pedestrian at Best of Nobody Really Cares If You Don’t Go to the Party: haar teksten zijn fantastisch, onderkoeld grappig, vol onverwachte rijm en interessante ritmes. Barnett zingt autobiografisch over alledaagse dingen – een leuk meisje zien bij het zwembad, overwegen naar een andere buurt te verhuizen – maar weet daar de universele aspecten van te vinden, en soms zelfs iets van diepte. Het betekent wel dat ik als ik naar haar luister ik echt moet luisteren – als achtergrondmuziek is het niet echt geschikt.

Voor “Kintsugi” van Death Cab for Cutie geldt eigenlijk het omgekeerde. Muzikaal lijkt het op de rest van hun werk: prettig om te luisteren, zelfs catchy. Maar wat zing je dan eigenlijk mee? Kintsugi is een “break-up album”, waarin Ben Gibbard zijn scheiding van Zooey Deschanel verwerkt – nou ja, probeert te verwerken. De ex wordt beschreven als verwaand, egocentrisch – de schuld van Gibbard lijkt het nergens. My Little Wanderer is een pakkend nummer, maar eigenlijk ook wel erg betuttelend. Er zijn prachtige albums voorgekomen uit bitterheid, maar hier weet ik niet of ik me – door te luisteren – medeplichtig wil maken aan de giftige gevoelens van Gibbard.

Bij Sufjan Stevens let ik meestal pas later op de tekst, en verlies ik me eerst in de sfeer, in zijn etherische stem en in de melodie. Af en toe springt er een regel uit: op “Carrie & Lowell” was dat voor mij apart genoeg de zinsnede “You checked your texts while I masturbated”, misschien omdat de inhoud enigszins contrasteert met de lieflijke vorm. Het duurde door de vorm ook even voordat ik doorhad dat The Only Thing over zelfmoord gaat.

Carrie & Lowell gaat over de moeder van Stevens, die in 2012 overleed, en met wie hij een ingewikkelde relatie had. De tekst, als je er naar luistert, zit vol verwijzingen naar haar, maar ook naar mythologie, naar plekken in Oregon (waar hij een paar zomers met zijn moeder en haar man Lowell doorbracht), naar de Bijbel. Je kan, als je wil, losgaan met analyses en annotaties. Maar de emotionele lading komt ook door als je de muziek gewoon op je in laat werken, zonder te letten op de woorden: het is moeilijk om Fourth of July te luisteren zonder rillingen te krijgen.

Toch blijft het lastig: in woorden beschrijven hoe muziek klinkt. Maarja. Daar is het misschien wel muziek voor.