Een paar weken geleden was ik naar de James Bond-tenstoonstelling in de Kunsthal in Rotterdam. Na afloop leek het een goed idee om een paar Bond-films te (her)kijken. Maar wat maakt nou een goede Bond?

Goldfinger en You Only Live Twice, keek ik na mijn bezoek aan de Kunsthal. Waarom twee Connery’s? Deels omdat ze allebei op Netflix te vinden waren, deels omdat ik er tijdens de tentoonstelling achterkwam dat ik Goldfinger nog nooit had gezien … en deels omdat Sean Connery voor mij toch echt dé Bond is.

Misschien is dat omdat hij de eerste was, maar aan de andere kant: toen ik geboren werd waren er al drie Bonds geweest; tegen de tijd dat ik me bewust werd van het personage waren er vier. Goldeneye, de eerste film met Pierce Brosnan als 007, was de eerste Bondfilm die ik in de bioscoop zag.

Maar Connery blijft voor mij het personage definiëren, omdat hij de twee meest essentiële elementen van Bond als beste balanceert: de charme en het gevaar. Connery overtuigt tijdens de verleidingsscènes, een geamuseerde glimlach rond zijn lippen, maar dat hij in koelen bloede iemand af kan schieten betwijfel je geen moment.

Sindsdien lijken de Bonds tussen de twee elementen heen en weer te slingeren. George Lazenby miste het soepele van Connery: hij was wel knap, maar niet echt verleidelijk. Roger Moore daarentegen was juist weer iets té smooth, te glibberig: iets te veel een dandy om te overtuigen als gevaarlijk geheim agent. Dat de films met hem steeds maffer werden hielp ook niet.

Na Connery was Timothy Dalton eigenlijk de eerste die het midden wist te vinden tussen de twee extremen, al lijkt het soms alsof hij zijn charme niet helemaal los durft te laten gaan. Brosnan was weer teveel knipogen, en Daniel Craig is daar duidelijk een overcompensatie voor: een echte vechter, maar aantrekkelijk? Ik zou met de nieuwe Q veel liever een beschuitje eten.

Een nadeel van de oudere Bond-films is wel dat het seksisme en racisme moeilijk te negeren is, met de yellow-face van Connery in You Only Live Twice als dubieus hoogtepunt. Maar als we helemaal eerlijk zijn: de “modernisatie” van de Bondfilm in het Craig-tijdperk heeft uiteindelijk vooral de humor en de kleur uit de franchise gezogen, zonder daar veel voor in de plaats te brengen. Bovendien: de grapjes zijn misschien minder, maar een Bond die zomaar in de douche stapt met een vrouw die nét haar verleden in de gedwongen prostitutie heeft onthuld is nou niet bepaald een vrouwvriendelijke Bond.

Ik heb nog steeds wel hoop voor de franchise. Skyfall had tenslotte ook goede punten: zo was het verreweg de mooist gefilmde Bondfilm, met dank aan de fantastische cinematograaf Roger Deakins. En de geruchten dat Idris Elba echt in de running is voor Bond zijn bemoedigend: ik denk dat hij zeker de juiste combinatie van verleidelijk en intimiderend kan vinden. Maar hoe leuk de nieuwe Bonds wellicht worden: voor de oude films, fout als ze zijn, zal ik altijd een zwak houden.