In mijn hoofd is het zelden stil. Mijn gedachten zijn als een roedel puppy’s: als ik ze min of meer in dezelfde richting weet te krijgen geldt dat als triomf, en sommige dagen ben ik allang blij dat ik niet geheel uiteen gereten word.

Ik kon me dan ook erg herkennen in een recente strip van Vera van Groos. Ik doe zo af en toe yoga, en ik vind de laatste tien minuten, waarbij je meestal in “Shavasana” ligt, heerlijk, maar niet omdat mijn geest dan leeg is – integendeel. Shavasana is voor mij wat ik een associatieve ruimte zou willen noemen: na de concentratie van het sporten – adem in, adem uit, niet omvallen!, nog heeeel even volhouden… – voelt de shavasana alsof ik de puppy’s lekker los mag laten rennen.

Er zijn meer van dit soort vrije associatieve ruimtes. Ik was laatst naar een concert van een strijkkwartet, en ook daar kon ik mijn gedachten de vrije loop laten. Waar ze heen zijn geweest kan ik me niet herinneren, maar ik kwam heerlijk ontspannen thuis.

Sommige dingen leveren alleen aanknopingspunten aan, waarvandaan je zelf maar verder moet denken.  Boeken vergen daarvoor meestal teveel eigen input – een film gaat gewoon door of je oplet of niet, maar een boek moet je toch zelf vooruit stuwen– maar het kan. A Girl is a Half-Formed Thing vond ik uiteindelijk te deprimerend, maar de stijl, met losse zinsfragmenten die beelden meer oproepen dan echt beschrijven, leent zich heel goed voor wegdromerij. Open City van Teju Cole ligt nu op het nachtkastje, en bij de zwerftochten van zijn hoofdpersoon door verschillende steden kunnen ook je gedachten mooi dwalen.

Ik denk ook dat ik vanwege deze dagdroommogelijkheden erg van “artsy” (vaak als pretentieus terzijde gezette) films houd. Een week geleden was ik bij het BFI film festival naar The Vanquishing of the Witch Baba Yaga, een film over … ja, waarover eigenlijk. De filosofische voice-over had van mij achterwege mogen worden gelaten, maar de plaatjes van het Oost-Europese platteland en de verstilde animatie zorgden er wel voor wijdreikeinde gedachten. Dit was ook de bedoeling, lichtte de regisseur tijdens de Q&A toe. Ze wilde juist dat ieder zijn/haar eigen gedachten en achtergrond aan de film kon toevoegen.

Afgelopen vrijdag was ik naar Under the Skin. De hoofdrol van Scarlett Johansson is indrukwekkend vooral omdat ze haar gezicht zo effen weet te maken dat je er je eigen gedachten en gevoelens naar hartenlust op kan projecteren. De muziek en sound-design, de spaarzaamheid van dialogen, en de vreemde mix tussen alledaagse en extreem gestileerde scènes zorgen ervoor dat je steeds weer in een andere richting geduwd wordt.

Sommige mensen zien het als slecht teken als je over andere dingen nadenkt tijdens een film. Veel Hollywood-films lijken dan ook haast wanhopig om je aandacht (en emoties) bij de les te houden, de puppy’s nauwgezet van punt tot punt leidend. Maar een film als Under the Skin nodigt het vrij associëren juist uit – en weet daarom plot te ontstijgen.