De afgelopen tijd heb ik twee boeken gelezen die in principe onder literatuur vallen… tot er een vampier om de hoek komt kijken. Ok, het woord vampier komt (voor zover ik mij kan herinneren) in The Bone Clocks van David Mitchell niet voor, en ook in The Quick van Lauren Owen wordt het lang vermeden. Maar uiteindelijk valt het niet te ontkennen dat een pulpfiguur zijn opwachting heeft gemaakt.

Recensenten van het laatste boek van Mitchell hadden het er duidelijk wat moeilijk mee. Mitchell is tenslotte een “serieuze” schrijver: twee keer op de Booker shortlist, ontegenzeggelijk een meesterstylist. Zolang het bovennatuurlijk zich in zijn boeken beperkte tot vaag-spirituele hints – een terugkerende moedervlek, suggesties dat zielen wellicht voorleven –  was het prima. Maar nu in The Bone Clocks het fantasy-achtige opeens expliciet wordt, weten critici zoals James Wood niet hoe ze hun bewondering voor zijn stijl moeten verenigen met hun krampachtige minachting voor genre.

Op de achterkant van The Quick wordt over het drinken van bloed geen woord gerept. De eerste honderd bladzijdes lijken meer deel van een historische roman. Een broer en een zus groeien op in Engeland aan het einde van de 19e eeuw; de broer raakt verwikkeld in een liefdesverhaal. En dan, pagina 103, in de woorden van recensente Erica Eisdorfer “I was reading a really great book and then I turned the page only to find a damn vampire in it.”

Uiteindelijk laat Eisdorfer zich verleiden, maar haar eerste reactie, net als de denigrerende toon van Wood, vind ik interessant. Kennelijk is er nog steeds een duidelijke scheidslijn tussen “echte” literatuur – psychologisch, mooi geschreven, thematisch gelaagd en bovenal realistisch – en pulp. Verdedigers van The Bone Clocks wrongen zich in vreemde bochten om hun bewondering voor het boek te verantwoorden: nee, het vijfde deel, waarin het bovennatuurlijke volop raast, is geen échte pulp, het is een parodie!

Ik ben zelf in sommige opzichten ook een snob: volgens Goodreads heb ik dit jaar dertig boeken gelezen, maar ik vind dat er maar vijfentwintig echt “tellen” omdat de andere vijf romance novels zijn, die zo makkelijk weglezen dat ik ze niet als echte boeken kan beschouwen. Ook kan ik me best voorstellen dat lezers ondertussen een beetje vampiermoe zijn.

Maar waarom niet de grenzen naast je neerleggen? Ik vind de boeken van Mitchell een stuk interessanter nu ik weet dat er een systeem aan zijn wereld(en) ten gronde ligt, dat de zweverigheid van zijn vorige romans niet toegevoegd was alleen om zijn stilistische experimenten aan elkaar te breien. En Lauren Owen weet van haar vampierverhaal een ontroerende meditatie over verlies te maken.

Ik vind het eigenlijk een win-win situatie. Ik houd tenslotte wel van pulp waar de stijl iets toevoegt, in plaats van puur functioneel te zijn, met “niet storend”  als hoogste ambitie. En ik lees graag literatuur waarin daadwerkelijk wel eens iets gebeurt – zelfs als datgene scherpe hoektanden heeft.