Gisteren reisde ik in totaal ruim drie uur, alleen maar om een film op het grote scherm te zien die bijna tien jaar voor mijn geboorte uitkwam, bij EYE in Amsterdam. Het was het dubbel en dwars waard.

De film was JAWS (Spielberg, 1975). Flinke stukken had ik al wel eens langs zien komen op tv; ik kende het muziekje en de clou; van veel scènes had ik al veel parodieën en imitaties gezien. En tóch. Daar in het donker, op dat grote scherm, voelde het ondanks de jaren zeventig kapsels fris. De film is nog steeds spannend: ik sprong tot groot vermaak van mijn metgezel meermalen op. Na afloop bekeek ik het water van het IJ toch met wat achterdocht.

Natuurlijk had ik de film ook prima thuis kunnen kijken. We hebben een vrij grote televisie, geluid rondom: een paar keer schrikken was zeker ook wel gelukt. Maar toch is de thuiskijkervaring, vooral bij dit soort films, fundamenteel anders dan het kijken in de bioscoop.

Maar wat als je dan een beamer neerzet? En zorgt dat er helemaal geen licht van buiten naar binnen kan? En het geluid extra hard zet?

Dan nóg.

Dan nog is thuis het dagelijks leven eigenlijk te dichtbij. Als je moet plassen of zin hebt in een snack kan je de film pauzeren. Er is niemand die je dwingt je telefoon een uur of twee te negeren. En er is altijd wel iets op de achtergrond dat je eraan herinnert dat je gewoon thuis bent: het gezoem van de koelkast, of iemand die de wc doorspoelt.

Natuurlijk is de bioscoopervaring ook niet altijd perfect. Soms zijn er dáár mensen die zich iets teveel thuis voelen en gewoon hun telefoon checken, bijvoorbeeld, waarbij het fel oplichtend scherm je gegarandeerd uit de film haalt. Sommige bioscopen hebben nog steeds pauzes, die nu films digitaal worden aangeleverd soms op een volstrekt willekeurig moment worden ingezet. En dan heb je natuurlijk de mensen die voortdurend aan hun buurman of -vrouw aan het uitleggen zijn wat we net hebben gezien. Ik snap de misantropie die de thuiskijker aanmoedigt best.

Toch kan ik me in de bioscoop op een film concentreren op een manier die ik thuis moeilijk te bereiken vind. Toch is het zo dat als ik een film in de bioscoop zie die ik al meerdere keren eerder heb bekeken, ik altijd nieuwe dingen opmerk. Juist daarom vind ik het ook leuk om oude films te gaan kijken: in de bioscoop voelen ze weer levend. The Good, the Bad and the Ugly; North by Northwest; Casablanca; Blade Runner; Sunset Boulevard; Raiders of the Lost Ark, nu Jaws – veel van mijn leukste filmherinneringen zijn van voorstellingen van oudere films.

Het zal deels aan het ritueel liggen. Je gaat ergens naartoe. Je haalt je kaartje. Je kiest je plek – ik het liefst, vooral in kleinere zalen, op de eerste rij. De lichten dimmen, en dan kan je tot ze weer aangaan je helemaal onderdompelen in een film. Je krijgt als het ware toestemming om je een uur of twee helemaal af te zonderen van de echte wereld. Hoe groot je thuisscherm ook is: dát is een luxe waar je echt de deur voor uit zal moeten. Naar het EYE, bijvoorbeeld, waar de hele zomer nog films van Spielberg draaien.