Het duurde even, maar ik ben mijn goede voornemens aan het nakomen: deze week zat ik drie keer in de bioscoop, voor drie heel verschillende films: Birdman, Inherent Vice, en Adieu au Langage.

Inherent Vice was onverwacht het meest traditioneel. De film is net zo trippy als hoofdpersoon Doc Sportello, en Paul Thomas Anderson heeft duidelijk plezier aan het (weer eens) in de seventies vertoeven, maar het voelt wel een beetje als bekend terrein: een kruising tussen The Long Goodbye en The Big Lebowski, met een snufje Boogie Nights. Het is een stijlvolle, grappige film met een interessante melancholische ondertoon, maar stiekem ben ik van Anderson gewend dat hij iets meer verrast.

Birdman is ook nogal hallucinatoir: de camera jaagt nerveus dan het ene personage, dan het andere achterna, voortbewogen door ongeduldige percussie. Behalve aan het begin en aan het einde lijkt de film één shot: tijdssprongen zijn er wel, maar ruimtelijke sprongen niet. Qua vorm is het virtuoos, en ook lichtelijk opschepperig: kijk eens wat ik kan!

Hoofdpersoon Riggan Thomson wil laten zien dat hij niet alleen een in de vergetelheid geraakte superheld is, maar dat hij ook kunst kan maken. Hij probeert dit door een naturalistisch toneelstuk op te voeren, een bewerking van een verhaal van Raymond Carver. Alejandro González Iñáritu verdenk je van soortgelijke motieven (zowel in de film als in interviews komen aan één stuk door kattige opmerkingen over superheldenfilms voorbij), maar hij kiest zelf voor deze flamboyante aanpak.

Zou dat misschien zijn om te verhullen dat hij eigenlijk niet zoveel te zeggen heeft? Het drama in de coulissen is niet bepaald revolutionair, en de vele monologen en gevatte quotes (“popularity is the slutty little cousin of prestige”) kunnen een beetje inspectie niet weerstaan. Vooral de gedeeltes die een satire moeten zijn van social media zijn nogal oppervlakkig.

Wat Jean-Luc Godard precies wil zeggen is mij al jaren onduidelijk. In Adieu au Langage ligt de mobiele telefoon ook eventjes onder de loep. Is het kritisch bedoeld? Misschien. Maar Godard maakt vooral wat van zijn typische woordgrapjes eromheen (“Il fait quoi, le pouce?” “Il pousse”). Ook andere handelsmerken komen voorbij: Hitler en de holocaust, abrupte overgangen in beeld en geluid, collages, herhaling, citaten van filosofen.

Er waren acht mensen in de zaal aan het begin van de film. Aan het einde waren er nog vier aanwezig, waarvan één snurkend. Het is een haast pesterig lastige kijkervaring: de ondertiteling werd alleen voor het rechteroog geprojecteerd, de 3D zorgt voor traanogen, en je krijgt de indruk dat Godard meer geïnteresseerd is in zijn hond Roxy dan in zijn publiek.

Maar Adieu au Langage (“Ah! Dieux!” “Oh, Langage”) heeft ook prachtige beelden, bijvoorbeeld een veld klaprozen dat haast abstracte kunst wordt. En tot twee keer toe doet Godard iets revolutionairs met 3D, waarbij je linkeroog één personage volgt en het andere oog een ander. Het is een frustrerende kijkervaring, en misschien is het voornamelijk pretentieus gewauwel, maar het is ook spannend dat Godard wederom alle regels aan zijn laars lapt.