Waarom gaan vrouwen vreemd?

Het is een vraag die in de literatuur al talloze keren is gesteld, o.a. in Anna Karenina. Afgelopen jaar bracht 1 letterlijke verfilming, maar ook twee films die qua plot heel erg lijken op Tolstoy’s roman: THE DEEP BLUE SEA (Davies, 2012) en TAKE THIS WALTZ (Polley, 2012).

Alledrie gaan over een vrouw in een comfortabel maar passieloos huwelijk, die haar man voor haar minnaar verlaat, maar hier uiteindelijk toch ook niet gelukkig van wordt. ANNA KARENINA (Wright, 2012) wijst met een beschuldigende vinger naar de 19e eeuwse maatschappij die Anna verwerpt om haar transgressie, maar de verhalen van de twee latere Anna’s suggereren dat het misschien toch net iets genuanceerder ligt.

De vraag die deze versie van ANNA KARENINA vooral oproept, deels vanwege de casting van melkmuil Aaron Taylor-Johnson als Vronsky, is: waarom? Waarom zet Anna (Keira Knightley) alles voor hem op het spel? Waarom neemt ze geen van de kansen die haar geboden worden om de affaire achter zich te laten als een mooie herinnering?

Het standaardantwoord is: de liefde. Het is duidelijk dat ook Anna dat gelooft. Toch is het moeilijk je voor te stellen dat de oppervlakkige Vronsky zulke diepe emoties en toewijding kan veroorzaken. Lust – dat wel.

De verfilming van Wright roept een theorie op: dat Anna misschien vooral verliefd wil zijn, omdat ze anders teveel lijkt op haar broer Oblonsky (Matthew McFadyen), die om de haverklap zich vergrijpt aan een kindermeisje maar bij zijn vrouw pleit dat het niets betekent omdat hij alleen van haar houdt. Anna voelt zich beter dan de vrolijk vreemdgaande society-mensen en door zichzelf te zien als een slachtoffer van een grootse liefde kan ze haar gevoel van superioriteit behouden.

Hester (Rachel Weisz), de hoofdpersoon van THE DEEP BLUE SEA, wordt zelfs meerdere keren door haar man(Simon Russell Beale) ondervraagd. Weet ze wel zeker dat het liefde is, die ze voor de knappe Freddie (Tom Hiddleston) voelt? Is het niet gewoon lust?

Hester is in sommige opzichten nog moeilijker te begrijpen dan Anna, aangezien haar geliefde haar gevoelens niet eens beantwoord. Oh, hij wil best een relatie met haar, maar liefde kan hij niet geven, niet de allesverzengende passie van Hester in ieder geval.

Toch zijn er hints, hier en daar, die het beeld compliceren. De Mona Lisa-achtige glimlach op Hester’s gezicht aan het einde van de film, bijvoorbeeld. Of zelfs het begin: de film opent met prachtig gefilmde zelfmoordpoging, die vloeibaar vermengd wordt met flashbacks. Maar het is een beetje een halfhartige zelfmoordpoging: een imitatie van de grootse wanhoopsdaad van Anna Karenina, die meer bedoeld lijkt om het epische gehalte van haar te evenaren dan om daadwerkelijk te sterven. Een bewijs van haar liefde, maar meer voor zichzelf dan voor iemand anders. Het is nadrukkelijk een zelfmoordpoging in plaats van een zelfmoord.

Margot (Michelle Williams) in TAKE THIS WALTZ doet geen zelfmoordpoging. Dat zou teveel actie zijn, te definitief. Margot is iemand die zich mee laat voeren op de wind, richtingloos en onbestemd. Ze heeft van de drie vrouwen het gelukkigste huwelijk, met Lou (Seth Rogen) iemand van haar eigen leeftijd met wie ze inside jokes en intimiteit deelt.

Toch merk je, zelfs voor er een andere man ten tonele verschijnt, dat er iets mist. Margot is melancholiek en voortdurend op zoek naar iets, al weet ze niet precies wat. De buurjongen die achter haar aanzit, Daniel (Luke Kirby) heeft het spannende van het nieuwe, het onbekende. Hij is minder lief dan haar man, maar wel spannender. “New things get old”, waarschuwt haar schoonzusje (Sarah Silverman). Waarschijnlijk weet Margot ook wel dat dit waar is. En toch kan ze de verleiding niet weerstaan om het uit te proberen.

Meer dan in de andere twee films is de vrouwelijke hoofdpersoon aan het woord – wellicht omdat deze als enige van de drie door een vrouw geschreven en geregisseerd is. Margot probeert ook zelf achter haar motivatie te komen, in soms iets te mooi metaforische monologen. Niet dat het helpt: net als de andere twee Anna’s geeft ze tegen beter weten in aan de verleiding van het nieuwe. Net als de twee andere Anna’s krijgt ze spijt, en dit keer zijn er geen maatschappelijke structuren die we hiervoor de schuld kunnen geven.

Zijn deze drie films dan simpelweg een aanklacht tegen overspel? Nee – daarvoor hebben ze teveel empathie voor het verlangen naar iets meer, wat het ook moge zijn. Margot gaat met Daniel in een kermisattractie, met “Video Killed the Radio Star” op de achtergrond – net als de balscène in ANNA KARENINA – een prachtige illustratie van hoe het voelt verliefd te worden. Later in de film zit ze echter alleen in dezelfde attractie, en misschien biedt deze scène het antwoord: geluk kun je beter zoeken in jezelf dan in een ander.